Powiat Działdowski
Po opublikowaniu przez Radę Regencyjną Deklaracji niepodległości Królestwa Polskiego w dn. 7 października 1918 r. i po przekazaniu przez nią w dn. 11 listopada 1918 r. zwierzchniej władzy wojskowej oraz naczelnego dowództwa nad wojskiem polskim Józefowi Piłsudskiemu, a następnego dnia powierzeniu mu misji utworzenia rządu, ziemie obecnego powiatu działdowskiego nie znalazły się niestety w granicach przyszłej Polski. Ten stan zmieniły dopiero postanowienia art. 28 traktatu wersalskiego, podpisanego 28 czerwca 1919 r. Wtedy właśnie została wytyczona granica Prus Wschodnich z Polską oraz rozwiązana sprawa przyłączenia fragmentu byłego powiatu nidzickiego, czyli tak zwanego „Kąta Działdowskiego”, niem. Soldauer Ecke (ten termin używany był przez Niemców jeszcze w latach dwudziestych XX w.) do Polski. Postanowienia traktatowe weszły w życie 10 stycznia 1920 r., zaś uroczyste włączenie tych ziem do Polski nastąpiło 17 stycznia 1920 r. Powiat obejmował niewielki obszar, liczący jedynie 78 704 ha, na którym znajdowało się 1 miasto – Działdowo, 43 gminy wiejskie jednostkowe oraz 21 obszarów dworskich. W marcu 1920 r. na obszarze powiatu utworzono następujące wójtostwa: Białuty, Borowo, Burkat, Gródki, Kisiny, Koszelewki, Koszelewy, Księżydwór (Księży Dwór), Narzym, Płośnica, Rutkowice, Skurpie, Tuczki, Uzdowo i Wielki Łęck.
20 stycznia 1920 r. Rada Ludowa, działająca konspiracyjnie już od 25 listopada 1918 r. w powiecie nidzickim w składzie: Tadeusz Bogdański, Marceli Doroszyński, Franciszek Grzeszczyk, Franciszek Jóźwiakowski, Bolesław Laskowski, Dionizy Misikowski, Sylwester Poznański, Alfred Wellenger i Leon Wojnowski, uznała, że należy rozpocząć aktywną działalność polityczną na terenie nowo powstałego powiatu działdowskiego. Okazało się jednak, że zgodnie z powiadomieniem, jakie nadeszło z Urzędu Wojewódzkiego w Toruniu w dn. 18 stycznia 1920 r., obowiązki starosty komisarycznego ma przejąć nie jeden z lokalnych działaczy społeczno–politycznych, a przybysz z Nidzicy, nauczyciel o nazwisku Żakowski. Członkowie Rady Ludowej uznali więc, że należy podjąć interwencję w tej sprawie u samego wojewody pomorskiego, Stefana Łaszewskiego, dlatego wydelegowali do Torunia swojego delegata w osobie prezesa, Tadeusza Bogdańskiego. Wizyta T. Bogdańskiego u wojewody S. Łaszewskiego zakończyła się sukcesem i to właśnie Tadeusz Bogdański otrzymał nominację na pełniącego obowiązki starosty do chwili ukonstytuowania się rady powiatowej. 18 marca 1920 r. decyzją wojewody pomorskiego S. Łaszewskiego powołana została Tymczasowa Rada Powiatowa w Działdowie w składzie: Tadeusz Bogdański, Eitel Grabski, (?) Kowalski, Henryk Wasilewski, Alfred Wellenger i Leon Wojnowski. Jej zadaniem była organizacja przyszłego wydziału powiatowego i sejmiku. Pełniącym obowiązki starosty został Tadeusz Bogdański. Pod koniec marca 1920 r. Tadeusz Bogdański został odwołany z urzędu starościńskiego i zastąpił go Adolf Piasecki. Kolejni starostowie w latach 1920-1939: Jan Dominik Bogocz, Jan Pawlica, Jan Plackowski, Teodor Montwiłł, Adam Twardowski, Władysław Horwath i Adam Stebłowski*.
BP
Vide: B. Perzyński, Powiat działdowski na przestrzeni lat 1920-2022, /zarys/, Działdowo 2023.
